Οι χρήσεις τους είναι πολλές, άλλοτε μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σαν τσάι, αφέψημα, έγχυμα, βάμμα, μυρωδικό – μπαχαρικό στα φαγητά, θεραπευτικά. Στην μαγειρική τα βότανα και τα μπαχαρικά «δανείζουν» τη γεύση, το χρώμα και σημαντικά μικροθρεπτικά συστατικά. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το φαγητό μας «άνοστο» εάν δεν χρησιμοποιηθεί κάποιο μπαχαρικό ή βότανο.

Τι είναι όμως το μπαχαρικό και τι το βότανο;

Το μπαχαρικό είναι το αποξηραμένο τμήμα/μέρος ενός φυτού που περιέχει αρωματικές, πικάντικες και καυστικές ουσίες. Αλλιώς λέγεται καρύκευμα ή μυρωδικό.  Τα μπαχαρικά μπορεί να είναι φύλλα, σπόρια, καρποί, ρίζες, βολβοί και φλοιοί. Περιλαμβάνονται στις αρτυματικές ύλες και η προσθήκη των μπαχαρικών στα τρόφιμα προσδίδει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κυρίως στη γεύση τους. 

Είναι γνωστό ότι τα μπαχαρικά έχουν και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και μπορούν να αντικαταστήσουν διάφορα συντηρητικά τα οποία βλάπτουν την υγεία του ανθρώπου. 
Μερικά από τα πιο γνωστά μπαχαρικά είναι το πιπέρι, πάπρικα, σκόρδο, κρεμμύδι, κύμινο, δυόσμος, δεντρολίβανο, ρίγανη, κανέλα, κουρκουμάς, ginger κλπ.

Tip: Τα μπαχαρικά πρέπει να διατηρούνται σε ξηρά μέρη χωρίς υγρασία για να μην αλλοιώνεται η ποιότητα τους.  Οι συσκευασίες αποθήκευσης πρέπει να είναι άοσμες και τα μπαχαρικά να μην παραμένουν πολύ καιρό συσκευασμένα γιατί αλλοιώνεται η γεύση και τα χαρακτηριστικά τους. 

Τα βότανα από την άλλη είναι αυτοφυή φυτά, που αναπτύσσονται σε διάφορες άγονες ή και σε καλλιεργημένες περιοχές. Στην αρχαιότητα, βότανα αποκαλούσαν όλα τα φαρμακευτικά φυτά  που κατά την μάσηση παρουσίαζαν πικράδα, γλυκάδα ή και αρωματική γεύση. 

Μερικά από τα πιο γνωστά βότανα είναι βασιλικός, γλιστρίδα, δάφνη, δεντρολίβανο, δυόσμο, θυμάρι, χαμομήλι, κόλιανδρος, μαϊντανός, ρίγανη, μελισσόχορτο, λεβάντα κλπ

Ποια η διαφορά μεταξύ βοτάνων και μπαχαρικών;

Βότανα και μπαχαρικά, είναι και τα δύο γευστικά συστατικά τα οποία αποτελούν κλειδί για τη μαγειρική καθώς ενισχύουν και αρωματίζουν τη γεύση του πιάτου μας, ενώ υποστηρίζεται πως μπορεί να βοηθήσουν στην βελτίωση της υγείας. 

Για να μπορέσουμε να τα ξεχωρίσουμε πρέπει να προσδιορίσουμε από ποιο μέρος του φυτού προέρχoνται. Βότανα είναι τα φυλλώδη μέρη των φυτών, όπως το δεντρολίβανο, το θυμάρι, η ρίγανη, το φασκόμηλο, το κόλιανδρο. Μπαχαρικό ονομάζουμε οτιδήποτε προέρχεται από τα μη φυλλώδη τμήματα του φυτού, περιλαμβανομένων των ριζών, των φλοιών, των ρωγών, των ανθών και των σπόρων.

 Παρόλα αυτά υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένα φυτό μπορεί να δόσει και από τα δύο (βότανο και μπαχαρικό), όπως για παράδειγμα ο άνηθος και ο κόλιανδρος παράγουν σπόρια (μπαχαρικό), ενώ τα φύλλα τους χρησιμοποιούνται σαν βότανο.

Συνοψίζοντας, η χρήση των βοτάνων και των μπαχαρικών έχει αποδειχθεί από αρχαιοτάτων χρόνων ότι ωφελεί την συνολική μας υγεία. Σε κάθε περίπτωση η χρήση των βοτάνων ή/και των μπαχαρικών πρέπει να γίνεται με μέτρο και πάντα κατόπιν ενημέρωσης από το γιατρό ή/και τον κλινικό διαιτολόγο. 

Χρυστάλλα Κατελάρη
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Change Eat - Clinical Dietitians & Associates
Τηλ. 77 77 77 51
www.changeeat.com.cy